Rusya ve Ukrayna: Ayrı yollar, ortak kökler
MOSKOVA
Takriben 20 senelik Rusya, Ukrayna ve Beyaz Rusya’daki çalışma hayatımın geçmesiyle yaşadığım ve çalıştığım bu toplumların kültürlerine, yaşam felsefelerine dahil oldum ve zamanla da parçası oldum, bu halde olunca özellikle Rusya ve Ukrayna halklarının birçok ortak özelliklerine de ister istemez şahit oluyorsun.
Bugün Rusya ve Ukrayna’yı çoğu zaman siyasi gerilimlerle duyarız. Fakat iki halkın tarihine biraz yakından baktığımızda, aslında ne kadar derin bağlarla birbirine bağlı olduklarını görmek zor değil.
Özetle; bu iki halkın ortak geçmişlerine baktığımızda, her şey, 9. yüzyılda Kiev merkezli Kievan Rus döneminde başladı. Bu dönem hem Rusların hem Ukraynalıların kültürel ve siyasi temelini attı. Yani iki ülkenin “çıkış noktası” aslında ortaktır. Kökenleri Doğu Slav halklarına dayanır; dil yapıları benzer, hatta birçok kelimeleri neredeyse aynıdır.
Din de önemli bir birlik noktasıdır. 10. yüzyılda Kiev’de kabul edilen Ortodoks Hristiyanlığı, iki halkın kültürünü yüzyıllar boyunca aynı çizgide şekillendirdi. Bayramlar, ritüeller, kilise mimarisi… Hepsinde benzer izler görmek mümkündür.
Mutfak kültüründe bile ortaklıklar göze çarpar. Borsch çorbası, pelmeni, geleneksel turşular ve hamur işleri, her iki ülkenin sofralarında da kendine yer bulur. Folklorları, halk şarkıları, masallar ve danslar da aynı Slav kültür havuzundan beslenir.
Bugün Rusya ve Ukrayna, birbirinden farklı iki bağımsız devlet ancak tarihin derin çizgilerine baktığımızda, ayrı dallara ayrılmış ama aynı gövdeden çıkan iki ağaç gibiler. Siyaset değişebilir; fakat kültürün bıraktığı izler kolay kolay silinmez.
Ukrayna ve Rusya’nın köken tarihlerini önemli dönüm noktalarını kronolojik şekilde özetlemek isterim;
862 — Rurik’in Novgorod’a davet edildiği geleneksel tarih (Doğu Slav siyasal düzeninin başlangıcı olarak anılır).
882 — Oleg’in Kiev’i ele geçirip, Kievan Rus’un merkezini Kiev’e taşıması; Kievan Rus’un oluşumu bu tarihle sembolik olarak başlatılır.
988 — Vladimir tarafından Hristiyanlığın (Ortodoks) kabulü — “Kiev Rus’unun Hristiyanlaşması”.
Ortak köken (Proto/Doğu Slavlar)
Ukrayna ve Rusya halkları, tarihsel olarak Doğu Slav kökenlidir. Erken Orta Çağ’da Doğu Slav toplulukları, Baltık - Gürcistan - Karadeniz ticaret yolları ve komşu halklarla etkileşim içinde gelişti.
Kievan Rus’ (9.–13. yy) bu Doğu Slav politik ve kültürel birlikteliğinin en önemli erken biçimidir; dolayısıyla iki toplumun kökenleri o döneme kadar iç içe geçer.
1547 — IV. İvan’ın (Korkunç İvan) “Çar” olarak taç giymesi.
1721 — I. Petro döneminde Rus İmparatorluğu kuruluşu (imparatorluk unvanının alınması).
22 Ocak 1918 — Merkezi Rada tarafından Ukrayna Halk Cumhuriyeti’nin bağımsızlık bildirgesi (1917–1921 bağımsızlık/kaos dönemi içinde).
10 Mart 1919 / 1922 (30 Aralık) — Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin ilanı (ön aşamalar 1919), ve 30 Aralık 1922’de SSCB kuruluşu sırasında kurucu cumhuriyetlerden biri olarak yer alması.
7 Kasım 1917 — Ekim Devrimi sonrası Rus Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti’nin (RSFSR) fiilen kurulması; RSFSR daha sonra Sovyetler Birliği’nin merkezi cumhuriyetidir.
24 Ağustos 1991 — Ukrayna parlamentosunun (Yüksek Konsey) Bağımsızlık Bildirgesi (resmi devlet bağımsızlığı bildirimi). 1 Aralık 1991 referandumuyla halk tarafından onaylandı.
25 Aralık 1991 — Sovyet sembollerinin Kremlin’den indirilmesi;
26 Aralık 1991’de SSCB resmen dağıldı — böylece modern Rusya Federasyonu ve bağımsız cumhuriyetler dönemi kesinleşti.
Bu kadar çok ortak paydaları olan bu iki toplumun geçmişte de olduğu gibi gelecekte de barış içerisinde olmaları ve “birlikten güç doğar” misali geleceklerini beraber “Avrupa kışkırtması” olmadan birlikte kurmaları kaçınılmazdır; iki kardeşin birbirine küs olması ne kadar doğal değilse bu suni ayrılıkların ivedilikle bitirilmesi ve dış etkenlerin aradan çekilmesiyle yeni dönemde umut olabilecek başlangıçlar olabilmelidir nokta.
.
Erdinç Cündübeyoğlu, dikGAZETE.com