Dünyada bir ilk, Rusya’da ‘Yasak Şehri’ görüntüledim!
MOSKOVA / Norilsk
Norilsk!
Krosnayask Krayı'na bağlı, 100 bini aşkın nüfusuyla dünyanın en kuzeydeki beş şehrinden biri.
Norilsk’in sınırı, kuzey enleminin 70. derecesine yaklaşıyor. Şehir, Avrasya'nın en kuzey noktası olan Çelyuskin Burnu'na sadece bin kilometre uzaklıkta ve Moskova'ya uzaklığı 2.947 kilometre. İnsanlar “Anakara”dan buraya sadece, uçakla veya kısa yaz seferleri sırasında Dudinka limanı üzerinden deniz yoluyla ulaşabiliyor, çünkü buraya karayolu ve tren yolu yok.
‘Google’da dünya haritasını açsanız büyük ihtimalle bu şehri bulamazsınız, çünkü kıtamızın en kuzeyinde bir yerde bu şehir.
Sıradan Rus vatandaşlarının bile gelip yaşayamadığı bu şehir, Rusya Federasyonu’nun ve dünyanın ihtiyacı olan değerli madenleri çıkartarak, her yıl Rus ekonomisine ve Krasnoyarsk Krayı’nın bütçesine milyarlarca dolar para sokuyor.
Batı medyasının ve onun satın aldığı yerel basından insanlar ile dünya kamuoyu, bu şehri ve insanlarını hep olumsuz bir şekilde öğrenmiş, bunun nedeni ise belli, “çamur at izi kalsın”.
Uzun uğraşlar ve yazışmalar sonunda Norilsk şehrinin detaylı videosunu yapmak için gerekli izinleri alarak Moskova’dan dört buçuk saatlik bir uçuş sonunda şehre ulaştım.
Norilsk şehrinde vakit kaybetmeden çekimlere hemen başladım, fakat Moskova ve Norilsk arasında 4 saatlik bir zaman farkının olması beni uyku anlamında mahvetti.
Alınan özel izinler sonrası, dünyanın en kuzeyinde bulunan, donmuş topraklar altına, yerin tam 830 metre derinliğine inip, adeta yeraltı şehrine benzeyen tünellerin içerisinde video çekimlerimi yaptım, bunu yaparken muhteşem bir heyecan ve gurur içimi kapladı, çünkü Türkiye Cumhuriyeti’nden bir kişi o şehre gelip böyle bir çekim yapmamış hiç.
Milyonlarca takipçisi olan ‘Youtube’ kanallarının, dünyanın özel yerlerine gidip, “bakın burada hava ne kadar soğuk” deyip, koskoca kadim bir milleti anlatmayıp, ülke insanımıza on dakikalık video ile kendi cebini doldurma çabasından ziyade, ben iki saatlik video ile insanıma tüm bilgiyi verdiğim içinde ayrı bir mutluyum.
Sinema fuayesinde, patlamış mısır satanın bile iki yüz bin Ruble kazandığı bu bölge, Rusya’nın en yüksek işçi maaşının kazanıldığı bölge.
Kışın -60 derece soğukların yaşandığı, yaz ayında güneşin batmadığı, kış ayında güneşin doğmadığı, zehirli sineklerin etinizi kanattığı bu kutup bölgesini insanlar kendine yuva yapmış.
İnsanlar ile kamera önünde yaptığım sohbetlerde bu, son derece iyi anlaşılırken, buranın doğasının vahşiliği ve güzelliği de kamerama bir farklı yansıdı.
- Gece görüntüsü
Oradaki madeni ve maden işleme tesislerini görünce aklıma Soma kömür madeninde yaşanan facia geldi. 301 madencimizin kaybı aklımdayken, Rusya’nın en büyük maden şirketi NorNickel şirketinin ilk önceliğinin insan güvenliği ve çevre hassasiyeti olduğunu görünce çok garipsedim.
Çünkü bize anlatılan hep şudur, “sermaye her zaman fazlasını ister ve gerisi teferruattır”.
-Eritme tesisi-Rafineri
NorNickel maden şirketi, çevre güvenliğine, fabrika atıklarının arıtılması ve filtrasyon sistemlerine her yıl milyarlarca Ruble harcayarak yenilemekte, aynı zamanda NorNickel, işçi güvenliğini maden kotasından daha önemli buluyor, çünkü iş güvenliğinin aksaması ve madende yaşanılacak bir kaza, işçilerin ölmesine sebep olurken hem şirkete, hem de Rus ekonomisine büyük darbe vuracağının bilincinde bir şirket; işte bu nedenle NorNicel şirketinin ilk kuralı, iş güvenliğidir.
-Maden içi-850 metre
Her yıl milyarlarca dolar ülkeye gelir getiren bu şirket, ülkenin stratejik bir şirketi, bu nedenle de Batılı devletler tarafından yaptırımlarla karşı karşıya kalmakta fakat Batı yaptırımları, şirketi çok sarsmamışa benziyor.
Tabii gezdiğim yer sadece maden olmadı, aynı zamanda tüm Norilsk şehri üzerinde farklı rafineri tesisleri mevcut, madenlerin eritildiği büyük kazanlar, yanardağdan fışkıran lavları andıran görüntüler, sıradan bir insanın aklını başından alıyor.
-Putorana Platosu
Bölgede 3-4 kuşaktır bulunan insanlar ile Batının dillendirdiği hava kirliliği konusunu konuştum, hepsinin ortak görüşü, eski sistemlerin yenileri ile değişmesi sonucu Norilsk, eskisinden çok daha temiz ve çevreyi az kirletiyorlar, bunu da göllerden tuttukları balıkların çeşitliliğine ve çoğalmasına bağlayıp, yaşlıların rahat nefes alabildiklerini anlatıyorlar. Bu sayede insanların yaşlı anne ve babaları çocukları ile birlikte yaşayabiliyor.
Savaşın ilk dönemi Mariupol’de bulunan Azov çelik tesislerine gittiğimde, Azov denizinin, Ukrayna zamanında tesise gerekli filtreleme tesisinin kurulmadığı için aşırı kirlendiğini ve pek çok balık çeşidinin neredeyse yok olduğunu öğrenmiştim. İki yıl sonra Mariupol’e tekrar gittiğimde, çelik tesisinin kapalı olmasından dolayı, Azov denizinde azalan balıkların tekrar görülmeye başladığını duymuştum.
Bu tecrübeler ile NorNickel şirketinin çevre için gerekli yatırımları yaptığını anlamıştım, eğer yapmamış olsaydı inanın o bölgede doğa diye bir şey kalmazdı, çünkü o tesisler 90 yıldır o bölgede faaliyet yürütüyor!
-Norilsk Camisi
Norilsk şehrinde, dünyanın en kuzeyinde bulunan camiye de gittim, hatta gitmek ile kalmadım, Cuma namazını da orada eda ettim.
-Norilsk Camisi içi..
Cami hocası ile konuşup, güneşin batmadığı, ya da doğmadığı günlerde nasıl oruç tuttuklarının sorusunun cevabını aradım.
Tundura:
Kuzey Kutup dairesinde, ‘ağaçsız ovalar’ anlamına gelen bu terimi hep duymuştum, fakat içerisinde hiç gezememiştim. Gezmenin çok pahalı olduğu bu yerlere ancak dört çarpı dört ve büyük tekerlekli araçlar ile gidebiliyorsunuz.
-Putorana Platosu
Gittiğim yer, Putorana Platosu ve vahşi doğayı hemen hissediyorsunuz; bölgeye özel zehirli sinek ısırıkları tam iki hafta boyunca cildimi şişirse de, doğal güzellikler bu ısırıkları size anlık olarak unutturuyor. Videoya çektiğim doğal güzelliklerin bazı fotoğraflarını buradan sizlere paylaşıyorum, inanın videosu daha da güzel!
Aynı zamanda hayatımda bir ilki yaşadım o şehirde, Kutup günü!
Yaz aylarında bu bölgede yüz doksan gün, güneş hiç batmıyor ve bu durum çok sıra dışı.
Değişen tek şey havanın açık, kapalı, bulutlu olması. Fotoğrafını paylaştığım an, gece saat 00:30.
Yayınladığım video da saat gece 03:30’u gösteriyor ve orada hava daha değişik.
Deniz olmayan yerde liman var:
Rusya, “nehirler ülkesi” olsa da bir nehir kenarında, kışın buz tutan Yenisey nehrinin en kuzeyinde dünyanın en sıra dışı limanı bulunuyor ve bir Türk olarak ben bu limana girmek ile kalmadım, üstüne üstlük benim için bir römork gemisi ayarlanarak sizler için daha iyi video çekmek için bana bir fırsat tanındı.
- Römork Gemisi Liman
Limana yabancıların girmesi kesinlikle yasak ve çok üst düzey güvenlik tedbirleri bulunmakta.
Dudinka adlı bu şehir, Norilsk’den 100 km uzak, NorNickel madenlerinden çıkan cevherler, rafine edildikten sonra bu limana gidiyor ve limandan ayrılan büyük buz kırıcı gemiler, kuzey rotasında ilerleyip, Murmansk şehrine bir haftalık yolculuk ile varıp, değerli madenlerin işlenmesi için oraya yükünü boşaltıyor.
Limanı özel kılan ise, her yıl donan Yenisey nehrinin ilkbahar ayında erimesi ile büyük buz kütlelerinin sahile doğru yürümesi ve onların erimesi ile limanı su basması.
İşte bu özel anları da videoda izleyip, doğanın tüm zorluğuna Rus halkının, şirketinin nasıl meydan okuduğunu görebilirsiniz.
Bu videoyu yapabilmem için bana sponsor olan, Moskova merkezli “Project Stroy” firması ve sahibi “Hakkı Ünal” ile Moskova Tverskaya Caddesi'nde bulunan, lezzetli Türk yemekleri ile ağzımızın tadını yerine getiren ‘Yakamoz Restoran’a teşekkür ederim.
Video aşağıda! İyi seyirler dilerim.
.
Cem Kıran, dikGAZETE.com
-Eritme tesisi-Rafineri
-Norilsk Camisi
-Norilsk Merkez ve NorNickel binası
-Putorana Platosu
.
