İstanbul
Afrika ülkeleri, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın yol açtığı gıda ve enerji krizine bağlı hayat pahalılığıyla mücadele ederken, Avrupa ülkelerinin yeni enerji kaynakları arayışında Afrika kıtası yeni rota haline geldi.
Etiyopya'da 2020 yılında başlayan iç çatışma bu yıl son buldu. Kongo Demokratik Cumhuriyeti'ndeki isyancı hareketlerin devam eden saldırıları ise komşusu Ruanda'yla gerginliğe yol açtı.
Birçok ülkede resmi dil haline gelen Svahilice, 2022'de Afrika Birliği (AfB) tarafından çalışma dili kabul edildi.
Kenya'daki tartışmalı seçim ve Batı Afrika'daki darbeler en fazla gündeme gelen siyasi başlıklar olurken, Rus paralı askerlerin Afrika ülkelerinde görev almaya başlaması yeni bir güvenlik tartışması başlattı.
Tahıl ve gıda krizi
Afrika'da 25 ülkenin buğday ithalatının üçte birinden fazlasını Rusya ve Ukrayna'dan yapıyor olması Afrika'yı savaştan en fazla etkilenen bölge haline getirdi.
Artan fiyatlardan ötürü açlık krizi yaşanmaya başlarken, İstanbul'da imzalanan tahıl koridoru anlaşmasıyla ülkeler rahat nefes aldı.
AfB Komisyonu Başkanı Musa Faki Muhammed ise tahıl koridoru anlaşmasından dolayı memnuniyetini açıkladı ve imzada rol alanları tebrik etti.
Etiyopya'da barış
Etiyopya hükümeti ve isyancı Tigray Halk Kurtuluş Cephesi (TPLF) arasında çatışmaların durdurulmasına ilişkin 2 Kasım'da anlaşma imzalandı.
TPLF silah bırakmayı kabul ederken, Etiyopya hükümeti ise TPLF'yi terör örgütü listesinden çıkarma sözü verdi.
Temel hizmetlerin yeniden verilmesiyle hayatın normale dönmeye başladığı Etiyopya'nın Tigray bölgesinde Eritre askerlerinin varlığı nedeniyle tartışma sürüyor.
Birleşmiş Milletler (BM), AfB ve Doğu Afrika'daki Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesinden (IGAD) oluşan üçlü mekanizma, Sudan'daki asker ile siviller arasında "temel mutabakata" ulaşıldığını açıkladı.
Asker ile siviller arasında yeni geçiş dönemini başlatacak, sivil hükümet ve demokratik seçimlerin yolunu açacak "çerçeve anlaşma" uluslararası ve bölgesel katılımla 5 Aralık’ta başkent Hartum’da imzalandı.
Anlaşma, yeni geçiş hükümetinin, ülkeyi özgür ve adil seçimlere götürecek sivil bir otoritenin kurulmasının temelini oluşturuyor.
Afrika'da Rus paralı askerlerin varlığı
Rus güvenlik şirketi Wagner'in Afrika'da daha fazla ülkede görev almaya başlaması Batılı ülkelerin tepkisini çekerken, güvenlik ittifaklarında kırılmalar yaşanmasına yol açtı.
Birçok ülke Mali gibi ülkelerden askerlerini geri çekerken, Etiyopya gibi ülkeler iç çatışmaya müdahil olduğu gerekçesiyle Avrupa ülkeleri ve ABD'yle diplomatik kriz yaşadı.
Wagner haricinde Afrika ülkelerinde özel güvenlik şirketlerinden Patriot, Sewa Security Service ve RSB'nin de bulunduğu belirtiliyor.
Afrikalı liderler, Wagner, Patriot ve RSB paralı askerlerinden yerel orduları eğitmek, önemli isimleri korumak, isyancı veya terörist gruplarla mücadele etmek ve sıcak noktalarda altın, elmas ve uranyum madenlerini korumak gibi konularda destek alıyor.
Bu hizmetler karşılığında ise Rus paralı askerleri, ülkelerdeki mineralleri ve doğal mirası kullanmak, silah, teknoloji ve askeri hizmet tedarik etmek için bazı imtiyazlara ve ruhsatlara sahip oluyor.
Sudan ve Güney Sudan'da kabile çatışmaları
Sudan'ın güneydoğusunda yer alan Mavi Nil bölgesinde kabileler arasında temmuz ve 19-20 Ekim'de yaşanan şiddet olaylarında yaklaşık 250 kişi hayatını kaybetti.
Sudan'daki kabile çatışmaları sonucunda 31 binden fazla bölge sakini evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Güney Sudan'ın Yukarı Nil Eyaleti'nde ise 17 Kasım ve 9 Aralık'ta silahlı kabile mensupları arasında yaşanan çatışmalar 40 bin sivili yerinden etti.
İkim krizi ve seller
İklim değişiminin yağış rejimlerinde yol açtığı değişiklik, bu yıl dünyanın en az karbon salımını yapan kıta olmasına rağmen Afrika'da pek çok ülkenin sel felaketiyle karşılaşmasına yol açtı.
Can kayıplarının yanı sıra büyük çapta maddi hasarla karşılaşan ülkeler, yeterli altyapı yatırımları olmamasından ötürü yerinden olan yüz binlerce kişiye yardım ulaştırmaya çalışıyor.
Kıtanın doğusu ve güneyinde bazı bölgeler aşırı kuraklıkla mücadele ederken, batı ve orta bölgeler, şiddetli yağışların yol açtığı sel felaketleriyle yüz yüze geldi.
Madagaskar ve Mozambik, diğer ülkelerden farklı olarak yıl içinde çok sayıda kasırgadan etkilenirken, Tunus ve Cezayir gibi Kuzey Afrika ülkeleri ise orman yangınlarıyla boğuştu.
Ruanda ile Kongo Demokratik Cumhuriyeti krizi
Ruanda ile Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) arasında devam eden sınır krizi, isyancı 23 Mart Hareketinin (M23) saldırılarını artırmasıyla büyüdü.
KDC lideri Felix Tshisekedi, 23 Mayıs'ta Ruanda'yı altın, koltan ve kobalt gibi mineraller açısından zengin olan topraklarını kendi çıkarları için işgal etmeye çalışmak ve M23 isyancılarını desteklemekle suçladı.
İddiaları reddeden Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame, 20 Haziran'da, KDC Devlet Başkanı Tshisekedi'nin Ruanda'yı suçlayarak sorumluluktan kaçtığını söyledi.
Çözüm için Angola ve Kenya'nın arabuluculuğunda bir araya gelen liderler arasındaki gerginlik sürüyor.
Enerji krizi ve Afrika'ya ilgi
Enerji kaynaklarını çeşitlendirmek isteyen Batı ülkelerinin liderleri, Afrika'ya 2022'de çok sayıda ziyaret gerçekleştirdi. Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası ortaya çıkan enerji ihtiyacı ve Rusya ile olan siyasi rekabet, küresel güçlerin Afrika ülkelerine ilgisini artırdı.
Kıtaya son aylarda Batılı liderlerden çok sayıda üst düzey ziyaret yapılırken, Batı ülkeleri, Afrika ülkeleriyle ilişkisini hem siyaset hem de ekonomi alanında geliştirmenin yollarını arıyor.
Afrika, hem nüfusu hem de sahip olduğu doğal kaynaklarıyla Batı tarafından "geleceğin pazarı" olarak görülüyor.
Burkina Faso'da ikinci darbe
Son yıllarda sık sık darbe girişimleri ve askeri müdahalelerle gündeme gelen Burkina Faso'da, eylül ayında son bir yılda ikinci kez askeri darbe yaşandı.
Terör olaylarının artışa geçmesinin ardından Ocak 2022'de Yarbay Paul-Henri Sandaogo Damiba'nın yönetime el koyduğu ülke, tüm yaptırımlara rağmen cunta yönetimini sürdürdü. Damiba, sık sık ülkedeki güvenlik sorununu çözememekle suçlandı.
Son darbede de cuntacılar, seleflerini, 2015-2021 yıllarında binlerce kişinin ölümüne ve 2 milyon kişinin yerinden olmasına yol açan saldırıları bitirememekle suçladı.
Svahilice tanınıyor
Şubat ayında Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da düzenlenen Afrika Zirvesi'nde, Tanzanya Devlet Başkanı Yardımcısı Phillip Mpango'un talebi üzerine Svahilice, Afrika Birliği'nin (AfB) "çalışma dili" kabul edildi.
Bu adımla ilk kez bir Afrika dili, AfB'nin "çalışma dili" olurken; Afrikalı uzmanlar da bir yerel dilin "çalışma dili" olarak kabul edilmesini memnuniyetle karşıladı.
3 ülkede kriz çıkaran Hedasi Barajı sorununda yeni dönem başladı
Etiyopya hükümetinin, Nil Nehri suları üzerinde inşa ettiği Büyük Rönesans Barajı'nda (Hedasi) elektrik üretimine resmen başlanması, Mısır ve Sudan ile devam eden krizde yeni bir aşamaya geçilmesine neden oldu.
Mısır ve Sudan'ın itirazları nedeniyle bölgesel krize dönüşen Hedasi Barajı inşaatının büyük kısmını tamamlayan Etiyopya, şubat itibarıyla elektrik üretimine başladığını duyurdu.
Mısır ve Sudan ise Nil Nehri sularının kullanımı için öncelikle üçlü anlaşmaya varılması gerektiğini savunuyor.
Afrika'da 2022 seçimleri
Kenya'da 9 Ağustos'ta yapılan tartışmalı seçimlerin ardından ülkenin 5. Devlet Başkanı William Ruto oldu.
Lesotho'da 7 Ekim'de düzenlenen seçimden ise Refah İçin Devrim (RFP) lideri Sam Matekane galip çıktı.
Ekvator Ginesi’nde 20 Kasım'daki seçimlerde oyların yüzde 94,9’unu alan Teodoro Obiang Nguema Mbasogo yeniden cumhurbaşkanı seçildi.
Somali'de aylarca beklenen ve rekor sayıda adayın başvurduğu cumhurbaşkanlığı seçimleri 15 Mayıs'ta yapıldı.
Seçimi kazanan Hasan Şeyh Mahmud, terör örgütü Eş-Şebab'a karşı kararlı mücadele başlatarak, ülkenin farklı bölgelerinde halkın desteğini yanına aldı.
Güney Afrika'daki son Osmanlı Başkonsolosunun naaşı "asıl" mezarına defnedildi
Güney Afrika’da görevi başında İngilizler tarafından esir alınıp 1916'da vefat eden Osmanlı diplomatı Mehmet Remzi Bey’in naaşı, 18 Ocak'ta Johannesburg merkezindeki "asıl" mezar yerine geri defnedildi.
Birinci Dünya Savaşı’nda, dönemin Britanya İmparatorluğunca “diplomatik dokunulmazlık” kuralı hiçe sayılarak esir edilip 1916'da Johannesburg'da hayatını kaybeden Mehmet Remzi Bey’in naaşı, Fetullahçı Terör Örgütü (FETÖ) iltisaklı kişilerce Johannesburg'daki mezarından 2011'de yasa dışı şekilde alınarak, örgüte ait bir caminin bahçesine defnedilmişti.
Güney Afrika'da 2022 çalkantılı geçti
Güney Afrika Parlamentosu çatısında 2 Ocak'ta ağır hasara neden olan bir yangın çıktı.
Ülkenin 3 kentinde 10 Temmuz'da eğlence mekanlarına düzenlenen silahlı saldırılarda en az 21 kişi hayatını kaybetti.
Öte yandan, ülkede eskiyen altyapı kaynaklı sorunlar, sabotaj ve hırsızlık olayları nedeniyle günde 10 saati bulan elektrik kesintileri yaşandı.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com
