Dedesi Osmanlı tebaasından Papa XIV. Leo neden Türkiye’ye geliyor?
Papa Francesco’nun ölümü sonrası Sistine Şapeli’nin bacasından beyaz duman yükselmiş ve hemen ardından ABD’li Kardinal Robert Prevost, yeni papa olarak dünyaya tanıtılmıştı. Vatikan ve Batı medyasında yer alan biyografi bilgilerinde, Prevost’un aile kökenlerinin Fransa, İtalya ve İspanya’ya dayandığı ifade edilmişti.
Uzun yıllar görev yaptığı Peru’nun vatandaşlığına da sahip olan Prevost’un seçilmesi, Katolik Kilisesi tarihinde bir ilkti. Çünkü Katolik Kilisesi’nin başına hiç ABD’li bir ismin geçmemesi, bu ülkenin jeopolitik ağırlığından kaynaklanan bir “tabu” ile açıklanıyordu. Prevost’un bu göreve seçilmesinde; aile geçmişi, Latin Amerika gibi Katolik nüfusun yoğun olduğu bir bölgeyi yakından tanıması ve Vatikan hiyerarşisinde üst düzey görevler yürütmesi etkili görülmüştü.
Papa XIV. Leo adını alan yeni lidere, dünya kamuoyunun dikkatleri çevrilirken, İtalyan basını “seçilen Amerikalı kardinaller arasında en az Amerikalı özelliğe sahip olanın Prevost olduğu” yönünde haberler yayımladı. Bu yorum, Prevost’un İtalyan-Fransız kökenli ailesine atıfla yapıldı. Dünya, “Papa gerçekten Amerikalı mı yoksa kökeni itibarıyla İtalyan mı?” sorusuna yanıt ararken, Türkiye’de ortaya atılan bir iddia, tartışmayı farklı bir boyuta taşıdı.
İddiayı gündeme getiren isim, Kınalıada Platformu kurucusu Nurhan Çetinkaya oldu. Çetinkaya, sosyal medyada “Kayseri’nin Everek’ten Vatikan’a büyük yolculuk” ifadeleriyle paylaştığı videoda; Papa XIV. Leo’nun Kayseri kökenli olduğunu ve annesinin dayısı aracılığıyla kendisiyle akrabalık bağı bulunduğunu öne sürdü. Videoda şu ifadeleri kullandı:
“Evet, yeni papa bütün dünyaya hayırlı olsun. Fransız Francis Prebis, yani nam-ı diğer Faruk Pars Ehyan Pars… Ataları Kayseri’den gitmiş Amerika’ya. Orada dini eğitim almış, daha sonra Vatikan’a gelmiş ve bugün papa oldu. Evet, benim de anne tarafımdan, annemin dayısı tarafından akrabamız. Hayırlı olsun dünyamıza. Kayseri’de çok Ermeni köyü var, Ermeni kiliseleri var, Ermeni Katolikleri var. Anadolu’da Katolik Ermeni köyleri çoktur. Mesela Sivas’ta Pıtırnik diye bir köy var. Bilen bilir; orası Katolik köydür. Oradan dünyaca meşhur iki isim çıkmıştır…
Çetinkaya, iddiasını aile büyüklerinin anlattıklarına dayandırsa da batılı hiçbir açık kaynakta Papa XIV. Leo’nun atalarının Kayseri’den geldiğine dair bir bilgi yer almıyor. Tüm batılı kaynaklar; 1955 yılında Chicago’da doğan Papa XIV. Leo’nun ailesinin bir tarafının İspanyol, diğer tarafının ise Fransız-İtalyan kökenli olduğunu, ayrıca soyağacında New Orleans’taki Afro-Karayipli Katoliklerin bulunduğunu belirtiyor.
Türk arşiv belgeleri yanılmaz. Şimdiki Papa XIV. Leo, yani Robert Francis Prevost’un atası, Setrak Parsehyan, 1915 yılında Kayseri’nin Everek (Develi) bölgesinden Arjantin’e göç etmiş. Aynı dönemde, Papa’nın büyük dedesinin kız kardeşi Eva Ohanyan ise İstanbul’da kalmış. “Kime inanalım?” derseniz; arşiv kayıtlarına ve Eva Ohanyan’ın türünü Nurhan Çetinkaya’nın aktardıklarına itimat etmek gerektiğini düşünürüm.
Papa XIV. Leo, İznik Konsilini neden önemsiyor?
Kilisenin doktrin ve inançlarını sağlamlaştırmada önemli rol oynayan, MS 325 yılında toplanan Birinci İznik Konsilinin 1700. yıl dönümü dolayısıyla bir önceki Papa Francis, İznik’i ziyaret etmek istemiş ancak bunu gerçekleştiremeden ölmüştü. Buna karşın yerine seçilen Papa XIV. Leo’nun da aynı niyeti paylaştığı kaydedilmişti.
İlk Hristiyan Roma İmparatoru I. Konstantin’in emriyle MS 325 yılında İznik’te düzenlenen Birinci İznik Konsili, Hristiyanlık tarihinde önemli dini konuların ele alındığı kritik bir olay olarak kabul edilir. İznik Konsili’nin Kilise tarihindeki önemini abartmak mümkün değildir. Bunun çok sayıda ve karmaşık nedeni vardır; hepsini tek tek sıralamak veya ayrıntılı biçimde ele almak kolay değildir. Ancak bütün bu nedenlerin merkezinde, Konsil’in Hristiyanların yaşamı, evreni ve özellikle de Mesih hakkında neye inandıklarının ilk sistematik ifadesini ortaya koyması gerçeği yatar.
İznik İnanç Bildirgesi, kısaca ifade etmek gerekirse, Hristiyanların neye inandığını açıkladığı, inancın “ne” olduğunu tanımladığı ve yalnızca inancın içeriğini değil, aynı zamanda bu inancı nasıl anladığımızı da koruyup özetlediği için büyük önem taşır. Öncelikle İznik Konsili’nin neden toplandığını hatırlamak gerekir. Kısa ve öz hikâye şudur: İki büyük ilahiyatçı —rahip-ilahiyatçı Arius ile İskenderiye Piskoposu Athanasius— İsa Mesih’in doğası üzerine sert bir tartışmaya girişmiş ve bu tartışma, kısa sürede Roma İmparatorluğu’nun her köşesine, hatta dönemin tamamında kabul gören İncil inancına sahip herkesin gündemine yayılmıştır.
Arius, Oğul’un yaratılmış bir varlık olduğunu, dolayısıyla tam anlamıyla Tanrı olamayacağını; çünkü Oğul’un Baba’dan sonra geldiğini savunuyordu. Athanasius ise Oğul’un ezeli ve ebedi olduğunu, Baba ile aynı özden geldiğini öğretiyordu. Bugün bu tartışmayı aklımızda canlandırmak zor olabilir; ancak dördüncü yüzyılda bu görüş ayrılığı hem dünya çapındaki Hristiyan cemaati hem de Roma İmparatorluğu’nun toplumsal düzeni için ciddi bir bölünme ve çöküş riski taşıyordu.
Papa’nın Türkiye ziyaret programı…
Türkiye’ye yapılacak ziyaret, Katolik ve Ortodoks kiliseleri arasındaki diyalog için önemli bir fırsat olarak görülüyor. Roma ve Konstantinopolis arasındaki aforozların 7 Aralık 1965’te kaldırılmasının 60. yıldönümünde, Papa XIV. Leo’nun İznik ziyareti, Türkiye için büyük bir uluslararası etkinlik olarak öne çıkıyor. Dünyanın dört bir yanından yaklaşık 2.000 Hristiyan din adamının bir araya gelmesi bekleniyor. Ayrıca, Vatikan tarafından akredite edilmiş 50 ülkeden medya kuruluşları, etkinliği canlı olarak yayınlayacak.
Türk yetkililer, Papa’nın ziyaretini Türkiye kamuoyuna yalnızca dini bir etkinlik olarak değil; uluslararası tanınırlık, ekonomik büyüme, altyapı geliştirme ve kültürel değişim potansiyeli taşıyan stratejik bir turizm girişimi formatında tanıtmayı tercih ediyor olabilirler.
Papa XIV. Leo, 27 Kasım–2 Aralık tarihleri arasında papalık dönemindeki ilk yurtdışı seyahatini gerçekleştirerek Türkiye ve Lübnan’ı ziyaret edecek. Ziyaretin ilk durağı Türkiye olacak.
27 Kasım Perşembe günü, Papayı taşıyan uçak, öğle saatlerinde Ankara’ya inecek. Resmî karşılama töreninin ardından modern Türkiye’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün Anıtkabir’deki mozolesini ziyaret edecek. Sonrasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir araya gelecek; ulusal yetkililer ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileriyle görüşmeler yapacak. Papa akşam saatlerinde İstanbul’a hareket edecek.
28 Kasım Cuma sabahı, İstanbul’daki Kutsal Ruh Katolik Katedrali’nde piskoposlar ve rahiplerle buluşacak; ardından Küçük Fakir Kız Kardeşler Huzurevi’ni ziyaret edecek. Öğleden sonra helikopterle İznik’e geçecek ve burada yaklaşık iki saatlik bir program yürütecek. 325 yılında toplanan Birinci İznik Konsili ile ilişkilendirilen antik Aziz Neofitos Bazilikası’nın arkeolojik alanında düzenlenecek ekümenik dua toplantısına katılacak. Hangi Hristiyan kiliselerinin bu etkinliğe temsilci göndereceği, özellikle de Ortodoks dünyasının en geniş cemaati olan ve İstanbul Fener Rum Patrikhanesi ile gerilim yaşayan Moskova Patrikhanesi’nin katılım sağlayıp sağlamayacağı henüz netlik kazanmış değil.
29 Kasım Cumartesi günü, Papa XIV. Leo, tarihî Sultanahmet Camii’ni ziyaret edecek. Bu cami daha önce XVI. Benedikt ve Franciscus’u da ağırlamıştı. Papa daha sonra Hristiyan cemaatlerinin liderleriyle özel görüşmeler yapacak; Fener Rum Patriği I. Bartholomeos ile ortak bir bildiri imzalayacak. Ardından Katoliklerin Türkiye nüfusunun yalnızca yüzde 0,2’sini oluşturduğu ülkede “Volkswagen Arena”da bir ayin yönetecek. Aynı gün Mor Efrem Süryani Ortodoks Kilisesi’nde Hristiyan din adamlarıyla bir araya gelmesi de programda yer alıyor.
30 Kasım Pazar sabahı Papa, Ermeni Apostolik Katedrali’nde dua edecek ve 30 Kasım Aziz Andreas Yortusu vesilesiyle Fener Rum Patrikhanesi’nin merkezi olan Fener’deki Aya Yorgi Patrikhane Kilisesi’nde düzenlenecek ekümenik ayine Fener Rum Patriği I. Bartholomeos ile birlikte katılacak. Papa XIV. Leo, Türkiye ziyaretinin tamamlanmasının ardından öğleden sonra Beyrut’a hareket ederek Lübnan programına başlayacak.
Papa’nın gelişi ve ikonografik değerlendirmeler…
Papa XIV. Leo’nun Papalık dönemindeki ilk yurtdışı seyahati olması bakımından ayrı bir önem taşıyan bu gezi, Hristiyanlık tarihinde kritik bir dönüm noktası olan İznik Konsili’ne de sembolik bir atıf içeriyor. Nitekim 2015–2024 yılları arasında Anadolu Latin Apostolik Vekili olarak görev yapan ve dinler arası diyalog çalışmalarında aktif rol alan eski Papa Vekili Piskopos Paolo Bizzeti, Vatikan Haber Ajansı’na verdiği röportajda Türkiye’yi “dini mozaik bir ülke” olarak tanımladı.
Bizzeti, siyasal İslam, geleneksel dini İslam, mistik Sufi akımı, Alevilik, agnostisizm ve deizm gibi farklı inanç ve akımların yanı sıra önemli Hristiyan azınlıkların bulunduğunu; ancak Katoliklerin pastoral çalışmalarının, şapel, gençlik merkezi veya kültürel mekan inşa etme çabalarının yasa ve gelenekler nedeniyle ciddi şekilde kısıtlandığını kaydetti.
Bu açıklama, teolojik istihbarat ve dini-jeopolitik açıdan önemli bir çerçeve sunuyor. Teolojik açıdan, Katoliklerin sınırlı pastoral alanı, Kilise’nin Türkiye’deki inanç topluluklarıyla etkileşimini sınırlarken, aynı zamanda Kilise’nin sahadaki stratejik gerçeklerini ortaya koyuyor. Dini istihbarat bağlamında, Bizzeti’nin tespitleri, Kilise’nin pastoral faaliyetleri, cemaatlerin durumu ve olası etkileşim alanları hakkında kritik veriler sağlıyor. Jeopolitik açıdan ise Papa XIV. Leo’nun ziyareti, Katolik Kilisesi’nin “soft power” aracılığıyla uluslararası görünürlüğünü artırıyor ve Türkiye’deki dini çeşitliliğin diplomatik, kültürel ve stratejik boyutlarını görünür kılıyor. Böylece ziyaret, yalnızca dini bir etkinlik olmanın ötesinde, Kilise’nin bölgesel stratejik pozisyonunu güçlendiren bir girişim niteliği taşıyor.
Vatikan’dan Türkiye’ye Çanakkale Köprüsü jesti…
Türkiye’deki üç günlük Papa ziyareti için hazırlanan logoda, hem Asya ile Avrupa kıtalarının buluşmasını hem de “Tanrı ile insanlık arasında bir köprü olan Mesih”i simgeleyen Çanakkale Köprüsü öne çıkıyor. Vatikan açıklamasında, köprünün altındaki dalgaların vaftiz sularını ve İznik şehrinin günümüzdeki adıyla İznik Gölü’nü çağrıştırdığı vurgulanıyor. Ayrıca logonun, Türklerin Çanakkale Zaferi’ne yapılan tarihi vurguya da atıfta bulunduğu ifade edilebilir.
Bu jest, Papa XIV. Leo’nun ziyaretinin yalnızca dini bir etkinlik olmadığını; aynı zamanda kültürel, tarihsel ve sembolik mesajlar taşıdığını ortaya koyuyor. Köprü, aynı zamanda birleştirici bir sembol olarak, Asya ve Avrupa’yı birleştirmenin yanı sıra, insan ve Tanrı arasındaki manevi bağı temsil ediyor. Bu semboller, ziyaretin hem Türkiye’deki Hristiyan topluluklar için hem de uluslararası izleyici açısından anlamını güçlendiriyor.
Papa XIV. Leo’nun Türkiye ziyareti: Doğu ve Batı Roma’nın diplomaside buluşması…
Papa XIV. Leo’nun Türkiye ziyareti, Ankara açısından yalnızca dini veya kültürel bir anlam taşımıyor; aynı zamanda ülkenin bölgesel ve uluslararası konumunu güçlendiren stratejik bir diplomatik fırsat olarak öne çıkıyor. Papa’nın ziyareti, Batı Roma geleneğini temsil eden Vatikan’ın, Doğu Roma geleneğinin mirasını taşıyan Türkiye’ye yaptığı bir tür kültürel ve dini diplomatik ziyaret olarak da değerlendirilebilir. Bu bağlamda Türkiye hem Ortadoğu’da hem de Avrupa-Asya ekseninde köprü işlevi gören bir ülke olarak, Papa’nın ziyaretini uluslararası görünürlük ve “soft power” aracı olarak kullanabilir.
Ukrayna-Rusya savaşının sürdüğü bir dönemde bu ziyaret, Batı dünyasına Türkiye’nin arabuluculuk ve denge politikası yürütebilecek kapasiteye sahip olduğunu göstermesi açısından kritik bir mesaj içeriyor. Papa, geniş bir dini ve diplomatik ağı temsil ettiği için Türkiye ziyareti sırasında hem bölgesel krizlerde rol oynama potansiyelini hem de Ankara’nın jeopolitik önemini görünür hâle getirecek.
Orta Doğu’daki fiili durum ve çatışmalar göz önünde bulundurulduğunda, Papa’nın ziyareti Türkiye’nin hem Katolik-İslam diyaloğunu hem de bölgesel barış ve istikrar girişimlerini destekleyen bir platform sunuyor. Ankara, bu platformu kullanarak dini diplomasi ve kültürel diplomasi kanallarını güçlendirebilir, bölgesel aktörlerle ilişkilerini çeşitlendirebilir.
Jeopolitik açıdan bakıldığında, Papa XIV. Leo’nun ziyareti, Türkiye’yi Avrupa, Ortadoğu ve Latin Amerika gibi farklı jeopolitik eksenlerde bir arabulucu ve görünür aktör olarak konumlandırıyor. Batı Roma geleneğinin temsilcisi Papa’nın, Doğu Roma mirasını taşıyan Türkiye’ye ziyareti, iki medeniyetin tarihsel ve kültürel köprülerini de gün yüzüne çıkarıyor. Bu tür yüksek profilli dini ziyaretler, Türkiye’nin hem uluslararası kamuoyundaki prestijini artırıyor hem de Ankara’nın küresel meselelerde dini ve kültürel diplomasi üzerinden inisiyatif kullanma kapasitesini vurguluyor.
Papa XIV. Leo’nun Türkiye ziyareti, Ankara açısından sadece dini bir etkinlik değil; jeopolitik, jeostratejik ve diplomatik bir araç olarak da yüksek öneme sahip. Ziyaret, Türkiye’nin bölgesel aktörlerle ilişkilerini güçlendirme, dini diyalog alanını genişletme ve uluslararası görünürlüğünü artırma açısından stratejik bir fırsat sunuyor.
Karacaoğlan der ki;
Hazır ol vaktine Nemçe kralı
Yer götürmez asker ile geliyor
Patriklerin inmiş tahttan diyorlar
Bir halife kalmış o da geliyor
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
омюр челикдёнмез, Дикгазете
Seçilmiş Kaynaklar
https://www.bbc.com/turkce/articles/c0r1wvy28xgo
https://www.romasette.it/grande-gioia-il-viaggio-del-papa-in-turchia/
https://hispanatolia.com/en/pope-leo-xivs-turkish-past/#google_vignette
https://www.silerenonpossum.com/it/primoviaggiapostolicoleonexivannuncio/
https://www.denizpostasi.com/yeni-papa-14-leo-robert-francis-prevost-kayserili-cikti
https://www.americamagazine.org/news/2025/10/27/pope-leo-nicaea-turkey-lebanon/
https://www.agos.com.tr/en/article/36279/program-of-pope-leo-xivs-visit-to-turkiye-announced
https://www.agos.com.tr/en/article/36279/program-of-pope-leo-xivs-visit-to-turkiye-announced
https://ewtnvatican.com/articles/pope-leo-xivs-historic-first-apostolic-journey-to-turkey-and-lebanon
https://cruxnow.com/news-analysis/2025/11/why-it-matters-that-pope-leo-xiv-is-heading-to-turkiye
https://alphanews.am/en/pope-leo-xiv-has-armenian-roots-says-turkish-historian-nurhan-cetinkaya/
https://www.kayseriolay.com/yeni-papa-14-leo-nun-kayserili-oldugu-iddiasi-ne-kadar-dogru/154205/
https://hispanatolia.com/en/pope-leo-xiv-will-visit-turkey-for-the-anniversary-of-the-first-christian-council/
https://www.reuters.com/world/pope-leo-visit-eight-cities-turkey-lebanon-first-trip-abroad-pontiff-2025-10-27/
https://www.avvenire.it/chiesa/papa/leone-xiv-pellegrino-in-turchia-e-libano-il-programma-del-viaggio_100113
https://www.vaticannews.va/en/pope/news/2025-11/pope-turkey-bishop-paolo-bizzeti-caritas-vatican-2.html
https://www.aa.com.tr/en/culture/new-pope-s-expected-turkiye-visit-set-to-transform-town-of-iznik-into-global-hub-for-pilgrimage-tourism/3567866
Papa Haberleri
