Kutsal Korunun Antik Gölgeleri: Hetag Bayramı
Kutsal korular sadece Jüpiter ya da eski Kelt tanrılarına ait bir inanç değil, Kafkasya’nın kadim halkı Osetler’de de vardır.
Vladikavkaz’dan batıya doğru gittiğinizde, yarım kilometre çapında neredeyse mükemmel dairesel bir koru görebilirsiniz. Osetler için Hetag Korusu, Tanrı Uastyrdzhi’nin, yani Aziz George’un doğa tapınağıdır.
Osetler, bu doğa ve tarih anıtına ve aynı zamanda iki dinin simgesine, geleneksel olarak ikinci Temmuz Pazarında, dağlarda hasat başladığında gelirler. Bu gün “Hetadji Baragbon” yani Hetag Günü’dür; efsaneye göre Hetag, düşmanlarından kaçarken kendisine kanat açan bu koruda mucizevi bir şekilde kurtulmuştur.
Narton Simd
Hetag Korusu’nda insanlar barış, refah ve birlik için dua eder; buradaki duaların Tanrı’ya daha hızlı ulaştığına inanılır. Eski anlatılarda söylediğine göre bayram gününde, tıpkı antik Yunan Olimpiyatları’nda olduğu gibi tüm düşmanlıklar sona erer; Osetler, bu zamanı aileler ve topluluklar arasında barışı sağlamak için kullanırdı.
Sovyet döneminde Hetag Günü, şimdinin aksine yasaktı, kutlamalar daha küçük çaplı ve gizliydi. Bayramın yeniden canlanması için ise 1990’ları bekleyecektik; Bu adetin tekrar yayılmasına öncülük eden sivil toplum örgütlerinin mücadeleleri ardından 1994’te Kuzey Osetya Cumhuriyeti Başkanı resmen kabul etti.
Bayramda gerçekleştirilen en bariz fiziksel aktivite, ritüel bir dans olan Simd’dir ve bu Oset danslarının zirvesi olarak kabul edilir. Katılımcıların halka şeklinde dizilerek canlı bir zincir oluşturduğu bu ritüelin erkek versiyonu olan Narton Simd, efsaneye göre Nart destanlarında bahsi geçen karakterlerin icra ettiği danstı. Etnograflar, bu dansın iki katlı bir halka olarak, ateş etrafında ve 200 genç erkekle gerçekleştirildiğini anlatır.
Bir diğer versiyonu ise erkek ve kadınların dönüşümlü olarak halka oluşturduğu eski bir şekli olan Tymbyl Simd’dir.
Kuzey Osetya Devlet Filarmoni Ulusal Orkestrası Başkanı Oleg Khodov, bu dansı şöyle açıklıyor:
“Zor bir dans olan Narton Simd, ciddi bir hazırlık gerektirir, aksi takdirde katılımcılar yaralanabilir. Atalarımız bu dansla tanrılara dua ediyor, dans diliyle sevgiyi, nefreti, iyiliği, kötülüğü, sevinci ve hüznü ifade ediyordu.”
Bu temanın ana fikri gerçekten mükemmel.
Hetag Günü’nün ehemmiyeti ve kadınların durumu…
Bayramın ana amacı Tanrı’ya ibadet etmektir. Simd bu sebeple öylesine bir dans olmanın ötesinde aynı zamanda zorluğuyla beraber bir tür ritüel sınavıdır da. Osetler bu gün Aziz George ve Hetag’ya dualarını sunar.
Efsaneye göre; Hetağa, Kafkasya'nın kuzeyinde yaşayan bir Kabardey prensinin oğludur. Babası Hristiyanlığı kabul ederek oğluna da bu inancı benimsemesini öğütlemiş ancak Hetağa, geleneksel inançlarını terk etmekte zorluk çekmiştir. Bir gün, düşmanları tarafından kovalanırken, yardım için dua etmiş ve mucizevi bir şekilde bir orman, onu korumak için ortaya çıkmıştır.
Bu mucize, Hetağa'nın halk arasında saygı görmesini ve ona “Uastyrdzhi” (Aziz George) adının verilmesini sağlamıştır.
Koru ve çevresinde kadınların bulunması tarihsel olarak yasaktı; ancak II. Dünya Savaşı sırasında savaşan aileleri için dua etmeye başlayan kadınlar sebebiyle o günden beri bu kural, eskisi kadar sıkı şekilde uygulanmıyor. Yine de Osetler arasında kadınların durumu konusunda fikir birliği yoktur; tartışmalar günümüzde de devam etmektedir.
Hetag Günü, pagan kökenli mi yoksa Hristiyan mı tartışmalarına da konu olur. Bazıları tamamen pagan gelenekleri sürdürmek isterken, bazıları pagan ile Hristiyanlık arasında uzlaştırma yapıyor.
Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
.
Abdullah Ali Güzel, dikGAZETE.com
Kaynak: etokavkaz.ru, mfa.rsogov.org, ossetians.com,
(metinde kullanılan fotoğrafların sahibi: Anna Kabisova)
