-Ayşe Seitmuratova, vefatından kısa bir süre öncesi.
Kırım Tatar Milli Hareketi emektarı ve aktivisti Ayşe Seitmuratova Kırım'da vefat etti
Bizim Kırım Tatar Milli Hareket tarihimizde “Ayşe Apte”miz Ayşe Seitmuratova abla, uzun bir zamandır beyin kanseri ile mücadele ediyordu. Dün, ağırlaştı ve hastaneye götürülürken komaya girdi ve tekrar canlandırıldı. Daha sonra Akmescit Simferopol'de hastahanede yoğun bakıma alındı. Sabaha karşı vefat etti.
Yüce Tanrı Rahmet etsin. Kendisini unutmayacağım ve her zaman hatırlayacağım.
Ayşe Apte ile tanışıklığımız 1980 yılına dayanır. Kendisi ABD'de tutuklu bulunan bir KGB görevlisinin karşılığında, Sovyetler Birliği hapishanesinden 1978 yılında çıkarılarak Londra'da ABD görevlilerine takas yapılarak teslim edilmişti.
Daha sonra Londra'dan Türkiye'ye gelerek merhum Sabri Arıkan amcamın İstanbul'daki evinde kalmıştı. Sabri amcamın daveti üzerine ben İstanbul'a gittim ve Ayşe Apte ile görüşmüştüm. O zaman daha gençti. Ayşe Apte daha sonra ABD'nin New York şehrine yerleşti.
-Ayşe Seitmuratova, ABD'de çalıştığı yıllar.
Kendisi ABD'de yaşadığı dönemde ABD istihbaratı CIA ve ABD Milli Demokrasi Vakfı'nda çalıştı. Zaman zaman kendisiyle işbirliği içinde Kırım Tatarları konusunda çalışmalar yaptım. O dönemde bana Hakan Kırımlı ve Zafer Karatay, Mustafa Cemilev'in önüne geçecek kadar büyütmemem konusunda maalesef telkinde bulunmuşlardı.
Türkiye'de Cumhuriyet dönemi içerisinde iki tane Kırım Tatar siyasi yönlendirme grubu oluşmuştu. Birincisi Cafer Seyitahmet Kırımer tarafından kurulan “Kırım Türk-Tatar Milli Merkezi” ve diğeri bizim o dönem gençler olarak Ünsal Aktaş, Yalkın Bektöre, Ünver Sel, Hakan Kırımlı, Zafer Karatay ve Mükremin Şahin ile birlikte kurduğumuz “Muhacerette Bulunan Kırım Tatarlarını Vatana Döndürme Hareketi”ydi. Bu iki teşkilat da gizli yapılanmaydı. Birincisi İttihat Terakki tarzı; Kur’an, silah, ekmek, tuz, hançer, Bayrak ve Silah üzerine el koyma ve yemin etme seromonisi ile girilen bir örgüt yapılanmasıydı. Ben bu yapılanmanın Müstecip Ülküsal ve İsmail Otar başkanlığı dönemlerinde yönetim kurulunda çalıştım. Yaşım gereği Cafer Seyitahmet döneminde yer alamadım. İkinci yapılanmanın kurucu ve yönetim kurulu üyeliğinde bulundum.
-Ünver Sel
Her iki yapılanma içerisinde ayrı ayrı dallar mevcuttu. Hiçbir daldaki kişiler diğer dallardaki kişileri bilmezdi. Bu iki gizli teşkilatın üyelerinin birbirinden habersiz Dünya'nın muhtelif istihbarat teşkilatları ile bağlantıları oldu. O dönemde Türkiye istibaratı MİT kontrolünde Ankara ve İstanbul Kırım Tatar dernekleri, Emel ve Kırım dergileri çıktı. Ayrıca derin bağlantıları olmayan folklor ile uğraşan bir dernek olarak 1970'li yıllarda Eskişehir'de hareketlenme oldu.
İleriki yıllarda Müstecip Ülküsal, Sabri Arıkan, İsmail Otar, Nurettin Mahir Altuğ, Ünsal Aktaş, Yalkın Bektöre, Zafer Karatay, Ünver Sel, Tuncer Kalkay, Niyazi Elitok ve bir grup zevat ile birlikte "Emel Vakfı"nı İsmail Otar başkanlığında kurduk. Emel Dergisi bu vakfın yayın organı oldu.
-Ayşe Seitmuratova, vefatından kısa bir süre önce Dr. Nadir Bekir ile görüşmesinde.
Ayşe Apte; Türkiye'de Anavatan Partisi kurulduğunda ABD Senatörü ve Yahudi kökenli CIA mensubu ve ABD Milli Demokrasi Vakfı üyesi Stephan Solarz vasıtasıyla; New York'ta Bülent Akarcalı, Mesut Yılmaz ve Ogan Soysal ile tanışmıştı. Onların desteği ile Ayşe Apte ile birlikte Türkiye'de Mustafa Cemilev'in Ziryanka Kampı'ndan Sovyetler Birliği tarafından serbest bırakılması için TBMM'de görüşmeleri organize ettim.
TBMM'de Başbakan ve Anavatan Partisi Genel Başkanı Turgut Özal, Hükümet Sözcüsü Mesut Yılmaz, Anavatan Partisi Genel Başkan Yardımcısı Bülent Akarcalı, Dışişleri Bakanı Vahit Halefoğlu, DYP Genel Başkanı Hüsamettin Cindoruk, Milliyetçi Demokrat Parti Grup Başkanı Murat Sökmenoğlu ve Milliyetçi Çalışma Partisi Genel Başkanı Ali Koç, SHP Genel Başkanı Erdal İnönü ile görüştük. Mustafa Cemilev'in serbest bırakılması yönünde TBMM'de karar aldırdık.
Aynı günlerde ABD'de bugün merhum Stephan Solarz ve ABD Başkanı Ronald Reagan'ın girişimiyle Sovyetler Birliği Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov imzasıyla karşılıklı takas ile Mustafa Cemilev serbest bırakıldı. Mustafa Cemilev’in bugün geldiği noktada bizim çok emeklerimiz vardır. Şimdi karşı siyasetimiz olsa da eski dönemde beraber hareket ettiğimiz zamanlar oldu.
-Ayşe Seitmuratova, Gazetecilik döneminde.
Ayşe Apte, ABD'ye yerleştiği yıllarda Bulgaristan Türkleri ABD Derneği Başkanı ile evlenmişti. Sovyetler Birliği dağılınca boşanarak Kırım Akmescit Simferopol'e yerleşti. ABD Milli Demokrasi Vakfı desteğiyle kadın yaşlı bakım evi açarak çalıştırdı.
-Ayşe Seitmuratova, Sovyet muhalifleri Zinaida Grigorenko, Petr Grigorenko, Vladimir Bukovskiy ve Nadia Svitliçna
Ayşe Apte ile aynı görüşü birebir savunma olmasa da Kırım Tatarları için birlikte çalıştığımız dönemler oldu. Ben Kırım Tatarları ve Kırım Yarımadası için pek çok grupla birlikte çalıştım. Rakip insanlar; bir dönem “Türkiye MİT ajanı”, bir dönem “Almanya BND ajanı”, bir dönem “İngiltere MI6 ajanı”, bir dönem “İsrail Mossad ajanı” ve şimdi de “Rusya ajanı” diyorlar.
Ben hiçbir devletin ajanı olmadım. Kırım Tatar halkı ve Vatanım Kırım için etnik ayrımcılık ve radikal fikirler içinde olmadan hizmet ve görüşmeler yaptım. Kırım Tatar halkı ve Kırım'a hizmetlerim dolayısıyla yedi madalya ve nişan, pek çok plaket ve benzeri ödüller aldım. Yayınlanmış birçok kitap ve makalem vardır. Pek çok konferans, sempozyum, forum, TV, radyo vb yerlerde konuşma yaptım.
ABD İstihbarat Teşkilatı CIA'nın Harry S.Truman, Şikago grubunun 1984 yılı Türkiye raporunda, Kırım Tatarlarının geleceğini yönlendirecek dört kişiden bahsediyor. Bu kişiler Ünsal Aktaş, Ünver Sel, Hakan Kırımlı ve Zafer Karatay. Aynı şekilde 2024 yılı; Rusya Federasyonu Dış İstihbarat SVR, İç İstihbarat FSB ve Askeri İstihbarat GRU raporunda Türkiye Kırım Tatar aktivasyonu iki kişiden bahsediyor. Bunlar Ünver Sel ve Hakan Kırımlı. Ortada gezen Kırım Tatarı veya Kırım Tatarı olmayan figürlerin etkisi sınırlıdır. Çoğu da bilgisizdir. Önemli bir kısmı menfaat peşindedir.
-Ünver Sel, İlber Vasfi Sel
Diğer taraftan Kırım Türk-Tatar Milli Merkezi ve merhum İsmail Otar'ın arşivi ve şahsi arşivi Ünsal Aktaş'ta ve merhum Sabri Arıkan ve merhum Edige Kırımal ile benim şahsi arşivim bende ve akademisyen gazeteci yazar oğlum İlber Vasfi Sel'dedir. (*)
-Ayşe Seitmuratova, Kırım'da bir sergide kendisinin portresini seyrediyor.
Ayşe Seitmuratova tarihte, tanınmış bir siyasi Kırım Tatarı olarak yer alacaktır. Ayşe Seitmuratova, 11 Şubat 1937 tarihinde Acı Eli, Mayak Salynsky bölgesi, Kırım Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde doğmuştur. Sovyet muhalifi, gazeteci, tarihçi ve Kırım Tatar ve Milli Hareketi'nin emektar kadınıdır. Kırım Tatar Milli Hareketine katılan tek kadın, Sovyet makamları tarafından iki kez tutuklanıp yargılanmıştır. 1978 yılında Amerika Birleşik Devletleri'ne takas yoluyla göç etti ve burada Radio Liberty, BBC, Deutsche Welle ve Voice of America gibi basın kuruluşları ile işbirliği yapmaya davet edildi.
-Ayşe Seitmuratova, son sağlıklı döneminde.
Ayşe Seitmuratova; Kırım Tatar Sivil Halklar aktivisti olarak tarihte hatırlanacaktır. Kırım Tatar sürgününden kısa bir süre önce Kırım'da doğmuştur. Çocuk olduğu için sınır dışı edilmedi ve uzun yıllar “özel yerleşimci” statüsü ile Kırım'da yaşadı. Ancak bu durum onun ikinci sınıf bir vatandaş olarak görülmesine yol açtı. Karşısına çıkan bazı akademik fırsatlar, etnik kökeninden dolayı uygulanan “özel yerleşimci” statüsü nedeniyle reddedildi. Sonrasında Kırım Tatar Sivil Halklar Hareketinin aktif bir üyesi oldu. Kırım Tatarlarının sivil haklarına getirilen sert kısıtlamalardan bazılarının kaldırılmasını savundu. Bu konuda Sovyet liderleriyle görüşülmesi gerektiğini savundu. Daha sonra sürgün edilmişlerin Kırım'a dönüş hakkı için Moskova'da lobi yapmaya devam etti. Sürgünden dönüş hakkı aslında diğer sınır dışı edilen ulusların çoğuna verilmiş, ancak Kırım Tatarlarına verilmemişti. Sovyet yetkilileri tarafından birçok kez göz altına alındı ve hapsedildi. Uzun mücadelelerin ardından Kırım'a geri dönmeden önce, ABD Başkanı Ronald Reagan ile tanıştı ve birçok insan hakları konferansına katıldı.
-Ayşe Seitmuratova'nın ABD Başkanı Ronald Reagan ile görüşmesi.
Rusya'nın Kırım'ı ilhakını desteklememesine rağmen, Mustafa Cemilev ve Meclis grubunun bazı eylemlerini eleştirdi. Kendisine Ukrayna Cumhuriyeti tarafından “Ukrayna Cesaret Ödülü ve Madalyası” verildi.
Görüldüğü gibi ABD; tarih ve siyaset konusunda bilgili, Kırım Tatar hareketi içerisinde yer almış kişilerle tarih boyunca çalışmış ve halen çalışmaktadır. Maalesef Rusya Federasyonu'nun Türkiye misyonu içinde yer alan bazı diplomatlar, çıkar ilişkileri çerçevesinde; tarihi misyon bilgisi ve aktivasyonu olmayan ve eğitimi yetersiz, orta okulu mezunu Kırım Tatarı olmayan, geçmişte NATO'ya ve FETÖ'ye hizmet eden iki şahsı Kırım Tatar diasporası temsilcisi tayin ederek Moskova ve Akmescit Simferopol merkezlerini yanılgıya sürüklemişlerdir. Bu talihsiz olaya, Rusya Federasyonu Türkiye misyonu içerisinde görev yapan akademisyen ve üst görevli pozisyonundaki bazı diplomat ve temsilciler göz ardı etmişlerdir. Tarih onları affetmeyecektir. Diğer taraftan bu diplomatik misyonu, Oset kökenli bir sivil Rusya Federasyonu ve Türkiye vatandaşı elinde oynatmaktadır.
8-Ayşe Seitmuratova, vefatından kısa bir süre öncesi.
Bu vesileyle Ayşe Apte'ye karşı çıkan bazı kişilerin, onun Kırım'ın çöl tarafı kökenli olması dolayısıyla Nogay Tatarı diyerek ayrımcılık yapmalarını kınıyorum. Allah'ın rahmet etmesi dileğiyle kendisine saygı ve sevgi ile uğurlar olsun diyorum.
.
Ünver Sel, dikGAZETE.com
-Kırım Tatar Kültür Dernekleri Federasyonu (KTDF) Genel Başkanı, Kırım Kalkınma Vakfı Başkanı, Uluslararası Kırım Dostları Derneği Başkanı, Uluslararası Rusofili Hareketi Kurucu ve İcra Kurulu Üyesi, Nogay Kalkınma ve Kültür Vakfı Mütevelli Heyeti Başkanı, Vietnam Eğitim ve Dostluk Derneği kurucu üyesi-
(*) https://www.dikgazete.com/yazar/ilber-vasfi-sel-169.html
