Dört büyüklerin son 10 yılına ekonomik bakış

İstanbul

AA muhabirinin, kulüp şirketlerince Kamuyu Aydınlatma Platformuna (KAP) gönderilen finansal durum ve bağımsız denetçi raporlarından derlediği bilgilere göre dört kulüp de (şirketler) kazandığından yüzde 32 daha fazla harcama yaptı.

Dört büyük kulübün futbol şubeleri, Beşiktaş Futbol Yatırımları Sanayi ve Ticaret AŞ, Fenerbahçe Futbol AŞ, Galatasaray Sportif Sınai ve Ticari Yatırımlar AŞ ve Trabzonspor Sportif Yatırım ve Futbol İşletmeciliği Ticaret AŞ adıyla borsada işlem görüyor.

Söz konusu şirketlerin geliri 5 milyar 99 milyon avroya ulaşsa da gider kalemindeki toplam tutar 6 milyar 708 milyon avro oldu.

En fazla zarar 501,2 milyon avroyla Fenerbahçe'de

Fenerbahçe sadece 1 sezon kâr elde etti ve 2023-24 sezonunda giderlerinden 17,4 milyon avro daha fazla gelire ulaştı.

Diğer 9 sezonda zarara engel olamayan sarı-lacivertli kulüp, toplam 1 milyar 561 milyon avroluk gelir elde ederken kasasından 2 milyar 62 milyon avro çıktı.

Fenerbahçe'nin 501 milyon avro zarar ettiği son 10 sezonun gelir-gider tablosu şöyle:

* Bilançolarda Türk lirası olarak yer alan veriler, her sezonun 31 Mayıs tarihindeki döviz kuru karşılığıyla tabloya işlenmiştir.

Beşiktaş’taki zarar 397 milyon avro

Beşiktaş, Fenerbahçe'den sonra en fazla zarar eden kulüp konumunda bulunuyor.

Geride kalan 10 sezonun hiçbirinde denk bütçeyi tutturamayan siyah-beyazlı kulüp 397 milyon avro zarara uğradı.

Beşiktaş'ın 1 milyar 230 milyon avroluk gelir ve 1 milyar 627 milyon avroluk gider tablosunun sezonlara göre dağılımı şöyle:

* Bilançolarda Türk lirası olarak yer alan veriler, her sezonun 31 Mayıs tarihindeki döviz kuru karşılığıyla tabloya işlenmiştir.

Galatasaray'ın zararı 391 milyon avro

Galatasaray 2023-24 sezonunda 41 milyon avroluk kâra ulaşsa da diğer 9 sezonda zarara uğramaktan kurtulamadı.

Gelirlerinin toplamı 1 milyar 576 milyon avro, gider toplamı ise 1 milyar 966 milyon avro olarak gerçekleşen sarı-kırmızıların 10 sezonluk tablosu şöyle:

* Bilançolarda Türk lirası olarak yer alan veriler, her sezonun 31 Mayıs tarihindeki döviz kuru karşılığıyla tabloya işlenmiştir.

Trabzonspor 320 milyon avro zararda

Trabzonspor da Beşiktaş gibi sezonların hiçbirinde gelir-gider dengesini sağlayamadı.

Bordo-mavili kulüp, 732 milyon avroluk gelirine karşın 1 milyar 52 milyon avro harcadı ve toplamda 320 milyon avroluk açık verdi.

Karadeniz kulübünün 10 yıllık gelir-gider tablosu şöyle:

* Bilançolarda Türk lirası olarak yer alan veriler, her sezonun 31 Mayıs tarihindeki döviz kuru karşılığıyla tabloya işlenmiştir.

Dört büyüklerin bonservis zararı 310,8 milyon avro

Bu sezonki bonservis harcamalarıyla dikkati çeken dört büyükler, geride kalan 10 sezonda toplamda 310,8 milyon avroluk zarar etti.

Kulüpler, futbolcu ihracatından 589,6 milyon avro kazanırken, ithal ettikleri futbolcular için 900,4 milyon avro ödedi.

Bu kalemde en büyük açığı 115 milyon avro ile Galatasaray verdi. Kulüplerin futbolcu alış ve satışlarının sezonlara göre mali tablosu şöyle:

* Bilançolarda Türk lirası olarak yer alan veriler, her sezonun 31 Mayıs tarihindeki döviz kuru karşılığıyla tabloya işlenmiştir.

Bankalar Birliği anlaşması, amaca uygun değerlendirilemedi

Kulüp şirketlerinin 2021 mayıs ayı itibarıyla toplam borcu 12,1 milyar liraya, o dönemin kuruyla da 1,2 milyar avroya ulaştı.

Bu borcun yüzde 75’i (9,1 milyar lira) finansal borç yani banka borcuydu ve bunun önemli kısmı da döviz bazlıydı.

Türkiye Bankalar Birliği, aynı yıl içinde kulüpleri ekonomik anlamda rahatlatmak ve gelir gider dengesizliğini düzenlemek için 4 kulüple anlaşma imzaladı.

Anlaşma gereğince Fenerbahçe’nin 2,92 milyar, Beşiktaş’ın 2,89 milyar, Galatasaray’ın 2,22 milyar ve Trabzonspor’un 1,07 milyar liralık finansal borcu, ilk iki yıl ana para ödemesiz 9 yıl vadeye yayıldı.

Anlaşma Türk lirası üzerinden yapıldığı için kulüpler döviz kuru artışından da etkilenmeyecekti. Öyle ki dönemin avro kuru 10 lirayken iki yıl içinde 30 lirayı aştı ve kulüp yöneticileri de (hatta taraftarları da ) borçları çok iyi zamanda Türk lirasına çevirdiklerini belirterek bunu propagandalarında sıkça dile getirdi.

Bankalar Birliği anlaşmasıyla kulüpler, özellikle kredinin ana para ödemesinin olmadığı ilk 2 yılda ciddi manada toparlanması beklenirken deyim yerindeyse soluğu futbolcu transferlerinde aldı.

Bunun en bariz göstergesi, son 10 yılın ilk 6 yılında (2015-2021) bonservis gelir gider dengesinde sadece 16 milyon avro açık veren kulüplerin, Bankalar Birliği anlaşması sonrası geçen 4 sezonda toplam 294,8 milyon avro açık vermesi oldu.

Bir başka deyişle kulüpler, bankalara ödemeleri ötelendiği için neredeyse tüm gelirlerini yüksek bedelli futbolcu transferlerine yatırdı.

İlk iki senenin ardından kredilerin ana para ödemeleri başladı. Buna ilaveten faizler de ciddi oranda arttı ve kulüpler bu kez anlaşmadan çıkma gayretine düştü.

Sermaye artırımları, hisse satışları, gayrı menkul kiralama/satma gibi eylemlerle nakit akışı sağlamaya çalışan kulüpler içinde önce Trabzonspor ardından da Galatasaray bankalara olan borcunu temizledi.

Mayıs ayı sonu itibarıyla bankalara 3,62 milyar lira borcu bulunan Fenerbahçe ile 3,04 milyar lira borcu olan Beşiktaş’ın da bu sezon içinde borçlarını kapatması bekleniyor.

Gelinen noktada Bankalar Birliği anlaşmasının üzerinden dört yıl geçti ve sadece kulüplerin borçlu olduğu muhatap değişti.

Dört yıl önce borçlarının yüzde 75’ini bankalara ödemekle yükümlü olan kulüpler şimdi futbolculara, kulüplere ve menajerlere karşı borçlu pozisyonda.

Dikkati çeken bir diğer husus da gelirlerinin büyük kısmı Türk lirası olan ve bankalara karşı da lira üzerinden sorumlu olan kulüpler, bundan sonra tamamen döviz üzerinden borçlarını ödemek zorunda.

Toplam borç 50 milyar lirayı geçti

Dört büyüklerin toplam borcu, 31 Mayıs 2025 itibarıyla 50,3 milyar lirayı buldu.

Bu meblağın döviz karşılığı ise 1,13 milyar avro.

Kulüplerin futbol şubelerinde (şirketler) en fazla borç Galatasaray’da en az borç Trabzonspor’da bulunuyor.

Şirketlerin ilişkili taraflara (kulüp ve diğer bağlı şirketler) hariç borçları şöyle:

* Bilançolarda Türk lirası olarak yer alan veriler, her sezonun 31 Mayıs tarihindeki döviz kuru karşılığıyla tabloya işlenmiştir.

Dört büyüklerin toplam vergi borcu 6,1 milyar lira

Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor şirketlerinin, devlete olan SGK ve vergi borçları toplamı 6,1 milyar liranın üzerinde bulunuyor.

Bu kalemde en az borçlu olan kulüp konumunda Fenerbahçe yer alırken en fazla borç Trabzonspor'a ait.

TFF’nin harcama limitleri de kulüpleri durduramıyor

Türkiye Futbol Federasyonu (TFF), denk bütçe oluşturarak kulüplerin ekonomik durumunu sürdürebilir hale getirmesi amacıyla 2019-20 sezonu itibarıyla her kulübe harcama limiti kısıtlaması getirdi.

TFF’nin bu kısıtlamasına rağmen dört büyüklerin her sezon zarar etmeye devam etmesi dikkati çekiyor.

Her kulübün son 3 sezonundaki gelir ve giderlerini inceleyen federasyon yetkilileri, takımların yeni sezonda futbolcu, antrenör ve menajerlere yapılacak ödemelerin tavan noktasını belirliyor.

Bu tutarlar her sezon öncesi TFF’nin resmi internet sitesinden kamuoyuyla da paylaşılıyor.

Talimata göre bonservis gelir-gider farkları, şirketlerin sermaye artırımları ve kazanılacak UEFA para ödülleri sonrası bu limitler güncelleniyor ama bu güncellemeler kamuoyuyla paylaşılmıyor.

Bu sebeple de TFF’nin sezon başında açıkladığı limitlerle, sezon sonunda kulüplerin açıkladığı gelir-gider tablosu arasındaki ciddi farklar göze çarpıyor.

Örneğin 2024-25 sezonu başlarken TFF'nin duyurduğu takım harcama limitlerinde dört büyüklerin toplam bütçesi 10,2 milyar lira.

Kulüplerin aynı sezona dair mali tablosuna baktığımızdaysa yapılan harcama 19,4 milyar lira.

Dört kulübün sezon başı açıklanan harcama limitleri ve sezon sonu mali tablolarındaki futbolcu, antrenör ve menajer ücret giderleri şöyle:

Kaynak: AA