2025 Nobel Kimya Ödülü'nün sahipleri belli oldu

Ankara

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nde düzenlenen basın toplantısında, 2025 Nobel Kimya Ödülü'nün sahipleri açıklandı.

Açıklamaya göre, Japon Susumu Kitagawa, Avustralyalı Richard Robson ve ABD'li Omar M. Yaghi, "metal-organik çerçevelerin geliştirilmesi" alanındaki çalışmaları nedeniyle ödülün sahibi oldu.

Ödülü kazananların yeni bir moleküler yapı geliştirdikleri, bu yapıların da (metal-organik iskeletler), moleküllerin girip çıkabildiği geniş boşluklar içerdiği aktarıldı. Araştırmacılar bunları çöl havasından su toplamak, sudaki kirleticileri ayıklamak, karbondioksiti yakalamak ve hidrojen depolamak için kullandılar.

2024 Nobel Kimya Ödülü, "bilgi-işlemsel protein tasarımı" alanındaki çalışmalarından dolayı David Baker ve "protein yapı tahmini"yle ilgili çalışmalarından dolayı Demis Hassabis ile John Jumper'a verilmişti.

2025 Nobel Kimya Ödülü'nün sahiplerinin öz geçmişleri

Susumu Kitagawa, Japonya'nın Kyoto şehrinde 1951'de doğdu.

Lisans eğitimini tamamladığı Kyoto Üniversitesinde 1975-1979 yıllarında hidrokarbon kimyası alanında doktora derecesi alan başarılı kimyager, 1979'da Kindai Üniversitesine yardımcı doçent olarak atandı, 1988'de ise doçentliğini aldı.

Japon bilim insanı, 1992'de Tokyo Metropolitan Üniversitesinde inorganik kimya alanında; 1998'de ise Kyoto Üniversitesinde sentetik kimya ve biyolojik kimya bölümünde profesör oldu, 2007'de "Entegre Hücre-Malzeme Bilimleri Enstitüsünün (Institute for Integrated Cell–Material Sciences)" kurucularından biri olarak burada müdür yardımcılığı görevinde bulundu.

Avustralyalı Richard Robson, 1937'de İngiltere'nin Glusburn kentinde dünyaya geldi.

Oxford Üniversitesinde kimya bölümünde lisans eğitimini tamamlayan Robson, 1962-1964 yıllarında California Teknoloji Enstitüsünde, 1964-1965 yıllarında Stanford Üniversitesinde doktora sonrası araştırmalar yaptı.

Robson daha sonra 1966-1970 yıllarında Avustralya'da Melbourne Üniversitesinde kimya bölümünde öğretim üyeliği yaparak kariyeri boyunca bu görevi sürdürdü.

ABD'li Omar M. Yaghi ise 1965'te Ürdün'ün başkenti Amman'da doğdu.

Yaghi, kimya alanında doktora derecesini ABD'deki Illinois Üniversitesi Urbana-Champaign'den aldı ve Harvard Üniversitesinde "Doktora Sonrası Araştırma Görevlisi" olarak görev yaptı.

Halen ABD'de California Üniversitesinde profesör olan Yaghi, "gelişmekte olan ülkelerde araştırma merkezleri kurmayı ve genç akademisyenlere keşfetme ve öğrenme fırsatları sağlamayı amaçlayan" Berkeley Küresel Bilim Enstitüsünün kurucu direktörlüğünü de yürütüyor.

Nobel Ödülleri hakkında

İsveçli Alfred Nobel'in vasiyeti üzerine ölümünden sonra 9 Haziran 1900'de kurulan Nobel Vakfının insanlığa hizmette bulunanlara verdiği ödüller, dünyada en saygın ödüller olarak kabul ediliyor.

Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp olmak üzere 5 dalda en başarılı kabul edilen kişiler veya kuruluşlara veriliyor.

Bunlara ek olarak, Nobel Ekonomi Ödülü, 1968'de İsveç Merkez Bankasının Alfred Nobel'in anısına ekonomi dalında da ödül verilmesini kararlaştırmasıyla, ilk kez 1969'da verildi.

Nobel Ödülleri, her yıl Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık'ta düzenlenen törenle sahiplerine teslim ediliyor.

Öte yandan ödüllerin 1901'deki başlangıcından bu yana verilmediği birkaç yıl oldu. Toplamda 49 defa yapılan ödül iptallerinin çoğu, Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında gerçekleşti.

Ödül törenleri, Kovid-19 salgını nedeniyle 2020 ve 2021'de de yapılamamıştı.

Kaynak: AA