Kuruluşunun 49'uncu yılında İslam İşbirliği Teşkilatı

KAHİRE – AYDOĞAN KALABALIK

İslam Konferansı Örgütü adıyla kurulan, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Fas’ın başkenti Rabat’ta ilk kez düzenlenen İslam Zirve Konferansı'nda 49 yıl önce 25 Eylül 1969 tarihinde kuruldu. İsrail işgali altındaki Mescid-i Aksa’nın 21 Ağustos 1969 tarihinde Yahudiler tarafından yakılması, örgütün kurulmasının en önemli nedeni olarak kabul ediliyor.

Merkezi Suudi Arabistan’ın Cidde şehrinde bulunan örgütün adı 2011 yılında Astana Konseyi’nde "İslam İşbirliği Teşkilatı" olarak değiştirildi. Geçici olarak Suudi Arabistan’ın Cidde şehrinde bulunan Teşkilatın asıl yerleşkesi Kudüs’tür. Kudüs İsrail işgalinden kurtarıldıktan sonra merkezin bu şehre taşınması hedefleniyor.

Halen Türkiye’nin dönem başkanlığını yaptığı (2016-2019) Teşkilatın Genel Sekreterlik görevini 2017 yılından bu yana Dr. Yusuf el-Useymin yapıyor. Teşkilat kendisini, “İslam dünyasının toplu sesi” olarak tanımlıyor. Kurulma gayelerinden birisi de “Müslümanların ortak müşterekte toplanması ve onurlarının korunması” olarak kabul ediliyor.

Birleşmiş Milletler (BM) daimi üyesi olan İİT, 57 üyesi ile BM’den sonra en büyük uluslararası örgüt olarak kabul ediliyor.

Bosna ve Hersek, Orta Afrika, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Tayland ve Rusya’dan oluşan beş gözlemci üyesi bulunuyor.

İçişlerinde bağımsız ancak dışişlerinde Tanzanya’ya bağlı olan Zanzibar adaları Ocak 1993’te teşkilata üye olmuştu. Ancak aynı yılın Ağustos ayında üyelikten çekildi. Çekilmesinin nedeni dışişlerinde Tanzanya’ya bağlı olması değerlendirilmişti.

Teşkilat üç yılda bir devlet başkanları ve başbakanların katıldığı zirve düzenliyor. Bu zirvede genel politikalar ve dünyada yaşanan Müslümanları ilgilendiren önemli gelişmeleri ele alıyor.

Teşkilatın dışişleri bakanları toplantısı her yıl gerçekleştiriliyor. Dünyada ve İslam aleminde yaşanan gelişmelerin değerlendirildiği toplantıda, zirvede alınan kararların hayata geçirilme durumu masaya yatırılıyor.

Genel Sekreterin başkanlığını yaptığı “İcra Kurumu” teşkilatın kumanda merkezi durumundadır. Burası zirvelerde alınan kararların hayata geçirilmesi için hükümetleri yönlendiren ve teşvik eden kurum olarak biliniyor.

Teşkilatta Türkiye, Pakistan, Fas ve Sinegal’in yer aldığı 4 ayrı komisyon var. “Ticari ve İktisadi Yardımlaşma Komisyonu” Ankara’da bulunuyor. Söz konusu komisyonun başkanlığını Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı yapıyor.

Fas Kralı’nın başkanı olduğu “Kudüs Komisyonu” Fas’ın başkenti Rabat’ta bulunuyor. “Kültür ve Medya İşleri Komisyonu” Senegal’in başkenti Dakar’da ve başkanlığını Senegal Cumhurbaşkanı yapıyor. "Teknik ve Bilimsel Komisyonu" Pakistan’ın başkenti İslamabad’da bulunuyor ve başkanlığını Pakistan Cumhurbaşkanı yürütüyor.

Teşkilat bünyesinde ayrıca farklı üye ülkelerde fonlar, üniversiteler, araştırma merkezlerinden oluşan 8 ayrı kurum bulunuyor.

İslam İşbirliği Teşkilatı, kuruluşuna neden olan Mescid-i Aksa’nın bulunduğu asıl yerleşkesi Kudüs için, Türkiye’de 2017 yılında önemli bir zirve gerçekleştirerek tarihi karara imza attı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın çağrısı üzerine 13 Aralık 2017 tarihinde Türkiye’de düzenlenen Olağanüstü İslam Zirvesi’nde İİT’ye üye ülkelerin kralları ile devlet ve hükümet başkanları bir araya geldi.

Zirvede ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin ABD büyükelçiliğini İsrail’in başkenti Tel Aviv’den Kudüs’e taşıma kararı kınanarak, işgal altındaki Doğu Kudüs Filistin Devleti'nin başkenti olarak ilan edildi.

İslam ülkeleri zirvede ayrıca bütün dünya devletlerini başkenti Doğu Kudüs olan Filistin Devleti'ni tanımaya davet etti.

Türkiye başkanlığındaki Kudüs hassasiyeti ve İstanbul zirvesinde İsrail işgali altında bulunan Kudüs hakkında alınan tarihi kararın, Teşkilatı dünya kamuoyunda daha öne çıkardığı şeklinde değerlendirilmişti.

Kaynak: AA