Bişkek
Moskova'da 18-21 Ağustos 1991 tarihlerinde yaşanan darbe girişiminin ardından, Kırgızistan Yüksek Konseyi (Jokorku Keneş), 31 Ağustos 1991’de olağanüstü toplanarak Egemenlik Bildirgesi'ni kabul etti ve ülkenin bağımsız, egemen, laik ve demokratik bir devlet olduğunu ilan etti.
Kırgızistan'da bağımsızlığın 34'üncü yıl dönümü kutlanıyorTürkiye ilk tanıyan ülke oldu
Kırgızistan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke, 16 Aralık 1991'de Türkiye Cumhuriyeti oldu. İki ülke arasında diplomatik ilişkiler ise 29 Ocak 1992'de tesis edildi.
????Bağımsızlığın ardından Kırgızistan, ulusal sembollerini de belirledi.
Kırmızı zemin üzerinde 40 sarı güneş ışını ve ortasında "tündük" (geleneksel Kırgız çadırı kubbesi) bulunan bayrak, 3 Mart 1992'de kabul edildi.
Üç kıta ve 3 nakarattan oluşan milli marş 18 Aralık 1992'de, ilk anayasa ise 5 Mayıs 1993'te kabul edildi.
Kırgızistan'ın para birimi som, 10 Mayıs 1993'te dolaşıma girdi.
Tanrı Dağları'nın eteklerinde bir Kırgız devleti
Kırgızistan Cumhuriyeti, Orta Asya'nın önemli su kaynaklarını barındıran Tanrı Dağları üzerinde yer alıyor.
199 bin kilometrekarelik yüz ölçümüne sahip ülke, Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan ve Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ile sınır komşusu.
Yıl boyunca çok sayıda yabancı turisti ağırlayan ülke, geleneksel göçebe kültürü, doğal güzellikleri, Issık Gölü ve misafirperver halkı ile dikkati çekiyor.
2024 ve 2025 yıllarında Özbekistan ve Tacikistan ile sınır düzenlemelerini tamamlayan Kırgızistan'ın bu ülkelerle herhangi bir sınır sorunu bulunmuyor.
Yaklaşık 7 milyon 300 bin nüfusa sahip ülkede, Kırgızlar, Özbekler, Ruslar, Dunganlar, Uygurlar, Tacikler ve Ahıska Türkleri başta olmak üzere yaklaşık 80 farklı etnik grup yaşıyor.
Karahanlılar Devletine ait eserler
Orta Asya'da İslamiyet'i kabul eden ilk Müslüman Türk devleti olan Karahanlılar döneminden kalma Balasagun'daki Burana Kulesi ve Özgen Kulesi, tarihi işlemeli taşlar ve anıtlar ülkenin kültürel mirasını yansıtıyor.
Siyasi krizler ve halk hareketleri
Bağımsızlığından bu yana Kırgızistan, iki halk devrimi ve siyasi krizlerle şekillenen bir demokrasi süreci geçirdi.
Ülkenin ilk cumhurbaşkanı Askar Akayev, 1991-2005 yıllarında görev yaptıktan sonra halk protestoları sonucu Moskova'ya sığındı.
Yerine gelen Kurmanbek Bakiyev de benzer şekilde, 2010'da halk ayaklanması sonucu görevden ayrıldı ve Belarus'a gitti.
Bu süreçte yaşanan geçici yönetim döneminde Roza Otunbayeva, anayasa referandumu sürecinde ülkeyi geçici olarak yönetti.
2011 yılında yapılan seçimle iş başına gelen Almazbek Atambayev, 2017'de görevini Sooronbay Ceenbekov'a devretti.
Ceenbekov döneminde yolsuzluk suçlamasıyla tutuklanan Atambayev, 3,5 yıl hapis yattıktan sonra 14 Şubat 2023'te sağlık gerekçesiyle salıverildi.
Ülkeyi üç yıl yöneten Ceenbekov, parlamento seçim sonuçlarında usulsüzlük yapıldığı gerekçesiyle düzenlenen kitlesel protestolar sonucunda 15 Ekim 2020'de istifaya zorlandı.
O dönem cezaevinde bulunan ve gösterilerin şiddet olaylarına dönüşmesi üzerine cezaevinden taraftarlarınca çıkarılan siyasetçi Sadır Caparov, yönetimi geçici olarak eline aldı.
Caparov, geçici olarak göreve gelmesinin ardından 10 Ocak 2021'de yapılan seçimleri yüzde 79,20 oyla kazanarak ülkenin 6. Cumhurbaşkanı oldu.
Halk, referandumla parlamenter sistemden cumhurbaşkanlığı sistemine geçilmesini öngören anayasa değişikliğini kabul etti.
Bütçe 10 milyar dolara yaklaştı
Kırgızistan'ın gayrisafi yurt içi hasılası (GSYH), 1991'de 2,5 milyar dolarken, günümüzde yaklaşık 9,45 milyar dolara yükseldi.
Bütçenin yüzde 70,8'i vergi gelirlerinden oluşurken, yüzde 21,2'si vergi dışı gelirler ve yüzde 7,8'i ise yurt dışındaki işçilerin gönderdiği dövizlerden oluşuyor.
2025'in ilk yarısında 567 binden fazla kişiye 40 milyar somdan fazla mikrokredi verildi. Mikrokredilerin yüzde 60'tan fazlası tüketici harcamalarına, yüzde 16'sı tarımsal faaliyetlere, yaklaşık yüzde 10'u ise ticaret ve kamu hizmetlerine ayrıldı.
Maliye Bakanlığı verilerine göre, 1 Temmuz itibarıyla 11 bin 765 girişimciye toplam 107 milyon 161 bin 390 dolarlık faizsiz kredi desteği sağlandı.
Türkiye, Kırgızistan'daki kalkınma projelerine desteğini sürdürüyor
Türkiye, Kırgızistan'ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olmasının ardından geçen 34 yılda, iki ülke arasındaki dostluk ve kardeşlik ilişkilerini somut işbirliği projeleriyle pekiştirdi.
Bu kapsamda Türkiye, Kırgızistan genelinde çok sayıda eğitim, sağlık, kamu yönetimi ve kültürel alanda kurum ve tesisin inşasını gerçekleştirdi.
Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) başta olmak üzere Türkiye'nin çeşitli kamu kurumları aracılığıyla hayata geçirilen projeler, Kırgız halkının sosyal refahına ve kamu altyapısının güçlendirilmesine katkı sağlıyor.
Kaynak: AA
dikGAZETE.com