VİYANA (AA) - Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Yukiya Amano, İran’ın nükleer faaliyetleri konusuna dair gerginliğin artmasının endişe verici olduğunu belirterek, "Sürekli vurguladığım gibi İran’ın Kapsamlı Ortak Eylem Planı kapsamında girdiği nükleer taahhütler, nükleer doğrulama için önemli bir kazanımı temsil ediyor. Bu nedenle mevcut gerilimleri diyalog yoluyla azaltmanın yollarının bulunabileceğini umuyorum." dedi.
Avusturya'nın başkenti Viyana'da UAEA Genel Kurulu, Amano'nun başkanlığında bir araya geldi.
Toplantıda konuşan Amano, 30 ülkede işletilen 451 nükleer güç reaktörünün, dünyadaki toplam elektriğin yüzde 10’unu ve düşük karbonlu gücün üçte birini sağladığına dikkati çekerek, halihazırda 18 ülkede inşaat halinde olan, 4'ü yeni 54 nükleer güç reaktörünün olduğu bilgisini paylaştı.
Amano, ajansın 2018’de teknik çalışmalarının daha geniş bir alanda tanınması için iş birliği ve ortak programlar düzenlediğini, bu çalışmaların süreceğini aktardı.
İran'ın nükleer faaliyetleriBirleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin (BMGK) 2231 sayılı kararı uyarınca İran'ın nükleer faaliyetlerine yönelik ajansın doğrulama ve izleme raporunu paylaşan Amano, 8 Mayıs’ta, İran Ulusal Yüksek Güvenlik Konseyinin, "İran’ın KOEP kapsamındaki bazı önlemleri bu tarih itibarıyla durdurma emri" verdiğini anımsattı.
Amano, "İran nükleer meselesi üzerindeki gerginliğin artması konusunda endişeliyim. Sürekli vurguladığım gibi İran’ın KOEP kapsamında girdiği nükleer taahhütler, nükleer doğrulama için önemli bir kazanımı temsil ediyor. Bu nedenle, mevcut gerilimleri diyalog yoluyla azaltmanın yollarının bulunabileceğini umuyorum. İran'ın nükleer ile ilgili taahhütlerini KOEP kapsamında tam olarak yerine getirmesi esastır." değerlendirmesinde bulundu.
Amano, ajansın İran'ın nükleer anlaşmaya göre deklare ettiği nükleer malzemenin saptırılmadığını doğrulamaya devam ettiğini, bu ülkenin beyan etmediği nükleer malzeme ve faaliyetlerinin yokluğuna ilişkin değerlendirmelerin sürdüğünü bildirdi.
Kuzey Kore'ye ilişkin gelişmelerAjansın açık kaynaklardan edindiği bilgiler ve uydu görüntüleri doğrultusunda Kuzey Kore'nin nükleer çalışmalarını takip etmeye devam ettiğini vurgulayan Amano, ilgili ülkeler arasında siyasi bir anlaşmaya varıldığı takdirde, Kore’nin nükleer programını doğrulamada Ajansın önemli bir rol oynamaya hazır olduğunu yineledi.
Amano, Kuzey Kore’ye iş birliği çağrısında bulunarak, "Kuzey Kore’nin BMGK kararları uyarınca yükümlülüklerini tam olarak yerine getirmesi, Ajans ile derhal iş birliği yapması ve ülkede Ajans müfettişlerinin bulunmadığı dönemde ortaya çıkanlar da dahil olmak üzere tüm önemli sorunları çözme çağrısında bulunuyorum." ifadelerini kullandı.
İran nükleer anlaşmasına ilişkin artan gerginlikABD’nin 2018'de KOEP anlaşmasından tek taraflı çekilmesinin ardından İran’a yönelik yaptırımları hayata geçirmesi, bu ülkede ekonomik sorunlara yol açmasının yanı sıra KOEP'e taraf Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerle İran'ın ticari ilişkilerini olumsuz etkilemişti.
AB, İran ile ticaret yapan Avrupalı firmaların yaptırımlardan zarar görmemesi için INSTEX adlı ödeme mekanizmasını hayata geçireceğini duyurmuş, geçen uzun süreye rağmen mekanizma hayata geçirilememiş, bu durum İran'ın tepkisine yol açmıştı.
ABD’nin yaptırımlarına karşı KOEP’e taraf ülkelere 60 gün süre veren İran, zenginleştirilmiş uranyum kapasitesini arttıracağını açıklamıştı.