Yaounde
Toplulukların kültürel mirasını, ahlaki değerlerini ve tarihini sözlü şekilde aktaran masalcılar, halkı hem eğlendiriyor hem de toplumsal bilinç oluşturma görevini üstleniyor.
Kamerun’da büyük saygı gören masalcılar, yalnızca hikaye anlatmakla kalmıyor, aynı zamanda bilgeliklerini paylaşarak toplumsal sorunlara çözüm önerileri sunuyor. Masalcıların hikayelerinde hayvan metaforları, mitolojik ögeler ve halk bilgeliği sıkça yer alıyor.
Ülkenin çeşitli bölgelerinde düzenlenen kültürel etkinlikler ve atölyeler aracılığıyla genç nesillere ulaşan masalcılar, bu geleneği yaşatmayı sürdürüyor. Masal anlatıcılığı, Kamerun’da yalnızca bir eğlence biçimi değil aynı zamanda kimlik ve dayanışma kültürünün yansıması.
Bu gelenek, toplulukların geçmişlerini ve kültürel çeşitliliklerini koruma mücadelesinin önemli bir parçası olarak varlığını devam ettiriyor.
Afrika’nın kültürel hafızası: Griotlar
Afrika kültüründe kabilelerin sözlü tarihini ve geleneklerini kuşaktan kuşağa aktaran "hikaye anlatıcıları", farklı toplumlarda farklı isimlerle anılsa da genel olarak "griot" olarak biliniyor.
Griotlar, yalnızca hikaye anlatıcıları değil aynı zamanda müzisyen, şair, şarkıcı ve danışman olarak da toplumda önemli rol oynuyor.
Kabile şeflerine ve kraliyet mensuplarına danışmanlık yapan griotlar, törenlerde ve toplumsal meselelerde arabuluculukla kültürel hafızanın taşıyıcısı oluyor.
Kamerun’un yanı sıra Nijerya, Senegal, Mali, Gambiya ve Gine’de yaygın görülen griotlar, geleneksel enstrümanlar eşliğinde tarihsel anlatılarını sürdürüyor.
Kora, khalam, ngoni ve balafon gibi çalgılarla performans sergileyen griotlar, Afrika müzik kültürüne katkılarıyla da tanınıyor. Griotlar, sözlü geleneği yaşatarak toplumun hafızasını koruyan önemli figürler olmaya devam ediyor.
Bu kadim anlatı geleneği, modern dünyada yeni şekiller alsa da Afrika kültürünün vazgeçilmez parçası olmayı sürdürüyor.
"Sömürge yönetimleri griotları tehdit olarak gördü"
Yerel masal anlatıcısı Soffolu Justi, AA muhabirine, her hikayenin toplumun ruhu olduğunu belirterek, "Hikayelerimizde sadece geçmişi anlatmayız, aynı zamanda bugünü anlamaya ve geleceği inşa etmeye çalışırız." dedi.
Justi, hikaye anlatıcılarının Afrika toplumlarının hafızası olduğunu vurgulayarak, "Sömürgecilik döneminde birçok griot, geleneksel mirasın taşıyıcısı oldukları için öldürüldü." ifadesini kullandı.
Sömürgeci güçlerin hikaye anlatıcılarının toplum üzerindeki kültürel etkinliklerini bastırmaya çalıştıklarına ve itibarsızlaştırmaya yönelik faaliyetler yürüttüklerine dikkati çeken Justi, toplumların hafızası griotların, sömürge yönetimlerince tehdit olarak görülerek şeytanlaştırıldığını sözlerine ekledi.
"Griotluk, nesilden nesle aktarılıyor"
Kamerunlu griot Ebogo Tutus Jems de griot ailesinde her zaman yeni griotlarların yetiştiğini belirterek, "Bunun nedeni, bu geleneğin kalıtsal olmasıdır. Bir babanın griot olması, büyükbabasının da griot olduğu anlamına gelir. Griot, hayatını tamamlamadan önce hikayelerini ve bilgeliğini gelecek nesillere aktarmadan ölmez." dedi.
Griotluğun yalnızca meslek değil aynı zamanda toplumsal sorumluluk olduğunu dile getiren Jems, "Griotlar, Afrika’nın tüm bilgeliğini ve sırlarını koruyan, geçmişten bugüne aktarılan kültürel hafızanın taşıyıcılarıdır. Yaşanmış deneyimleri ve ataların mirasını genç nesillere aktaran griotlar, bu geleneği kuşaktan kuşağa sürdürmektedir." ifadelerini kullandı.
Jems, Afrika’da anlatılan her hikayenin içinde erdem barındırdığına dikkati çekerek, Afrika hikayelerinde sıkça hayvan figürlerinin kullanıldığının altını çizdi.
Afrika hikayelerinde fiziksel gücün yanı sıra stratejinin ve kolektif zekanın da başarıya ulaşmada önemli olduğunu vurgulayan Jems, şunları söyledi:
"Hayvan figürleri üzerinden erdem ve zekanın önemini aktarmaya çalışırız. Bunlardan biri antilop ile kaplumbağanın yarışıdır. Kaplumbağa hızlı koşamaz, antilop ise büyük bir hızla hareket edebilir ancak kaplumbağa, zekasını kullanarak ailesinin her bir ferdini yarış güzergahı boyunca farklı noktalara yerleştirir. Antilop, hızla koşarken her geçtiği noktada yeni bir kaplumbağa ile karşılaşır. Böylece antilop, yarış boyunca sürekli kaplumbağayı geçmesine rağmen kaplumbağa her zaman önde gibi görünerek yarışı kazanır. İşte bu, birlik ve beraberliğin zekayla kesiştiği noktadır."
Kaynak: AA
dikGAZETE.com